Het WK voor clubs heeft een WBC-opzet nodig

Tussen al het Champions League-, Europa League-, competitie- en bekervoetbal door zou je er bijna aan voorbij gaan: het wereldkampioenschap voor clubteams. Morgenavond om 19.30 (plaatselijke tijd) trapt editie 2014 af. Tijd om de opzet van het toernooi onder de loep te nemen. Hoe kan het grootste toernooi op zo weinig belangstelling rekenen? En wat kun je eraan doen?

Voordat de huidige opzet van aanbevelingen voorzien kan worden is een kleine geschiedenisles op zijn plaats. Het wereldkampioenschap voor clubteams kan als de opvolger van de wereldbeker voor clubs worden gezien. Die wereldbeker werd tussen 1960 en 2004 beslecht tussen de kampioenen van Europa en Zuid-Amerika. Het werd om die reden ook wel de EuSA Cup (of wel de Europe South America Cup) genoemd. Daarmee werd ook direct het grootste tegenargument tegen deze beker genoemd.

Hoewel Europa en Zuid-Amerika traditiegetrouw de sterkste voetbalcontinenten zijn kregen teams uit andere delen van de wereld geen kans om de beker te bemachtigen, ze werden simpel weg niet uitgenodigd. Om dit leed extra uit te vergroten werd het overgrote deel (vanaf 1980) van de ontmoetingen in Tokio gespeeld. Voetballend Azië mocht meedoen, maar alleen als gaststad en stadionvulling. Hiervoor was echter wel een dwingende reden, de duels liepen in de jaren zestig en zeventig nogal eens uit de hand waardoor neutraal terrein gewenst was.

De huidige opzet volgde in 2005 het duel in Tokio op als officieel wk. De kampioenen van de zes continenten en een afvaardiging van het thuisland nemen sindsdien deel. De zeven teams spelen een knock out toernooi van acht dagen. De 'thuisploeg' en het team van het zwakste continent (tot op heden altijd Oceanië) spelen ronde één. De winnaar speelt met de kampioenen van Afrika, Azië en Noord-Amerika de kwartfinale en de twee winnaars van die duels komen in de halve finales de kampioenen van Europa en Zuid-Amerika tegen.

De nieuwe opzet heeft één positieve verandering teweeg gebracht. De EuSA-hegemonie is doorbroken. Zowel in 2010, het Congolese TP Mazembe, als in 2013, Raja Casablanca uit Marokko, wist de Afrikaanse deelnemer de finale te bereiken ten koste van die van Zuid-Amerika. Met name de laatste kon op veel bijval rekenen, vorig jaar was Marokko voor het eerst (en dit jaar opnieuw) gastheer van het toernooi. Raja Casablanca was de allereerste 'thuisploeg', die dus geen continentaal kampioenschap had veroverd, die het toernooi van begin tot eind meemaakte. Tot groot genoegen van wereldvoetbalbond FIFA die juist om die reden een thuisploeg heeft toegevoegd in recente edities.

Zwakke punt

De zwakte van het toernooi, meer nog dan bij de landenequivalent Confederations Cup, is het zwakke deelnemersveld. Met de Europese topploegen als overduidelijke sterkhouder en de kampioenen van Argentinië en Brazilië die alleen de finale niet halen als ze zelf 'niet thuis' geven, is het verloop van het toernooi vaak van te voren al uit te tekenen. De afgevaardigden uit met name Azië en Oceanië zijn zelfs voor de meest verstokte voetbalfan totaal onbekende teams. Vaak strijden zij daarom ook nog eens in een decor dat alles behalve een voetbalambiance uitstraalt, één van lege tribunes.

Het is om al deze redenen dat een toernooi dat eigenlijk het belangrijkste voetbalkampioenschap op aarde zou moeten zijn door sommige media zelfs tot niet meer dan een 'demonstratietoernooi' wordt bestempeld. Hetgeen de trotse FIFA een doorn in het oog is. Zelfs de keuze om het toernooi niet langer uitsluitend in Japan plaats te laten hebben lijkt de populariteit nog lang niet tot grootse hoogte hebben doen stijgen. Vorig jaar bleven in Marokko bij elke wedstrijd ruim tienduizend plaatsen onbezet. Dieptepunt was de halve finale tussen Guangzhou Evergrande en Bayern München waar slechts 27.000 bezoekers op afkwamen, minder dan de helft van de beschikbare plaatsen.

De oplossing

Toch heeft het toernooi nog altijd potentie. Niet voor niet is het wk voor clubteams in het verleden al testlocatie geweest voor doellijntechnologie en de inmiddels volledig ingeburgerde 'vrije trappenspray'. Bovendien is het ontegenzeggelijk dat de beste clubvoetballers van de wereld tegenover elkaar staan.

Om het toernooi wereldwijd meer aanzien te geven moet het organisatiecomité te rade gaan bij de Amerikaanse honkbalbond MLB. Het zijn namelijk de Amerikanen die eigenhandig een ander toernooi dat niet aan de verwachtingen voldeed hebben hervormd. Het wereldkampioenschap honkbal werd ingewisseld voor de zogenaamde World Baseball Classic (WBC). Behalve dat de WBC profspelers herbergt en het wk honkbal niet is er nog een ander interessante verandering aangebracht. Er is geen 'gastheer'.

Het toernooi om de WBC, dat in 2006 het levenslicht zag, wordt gespeeld in drie tot vijf landen. Grote honkbalnaties als Verenigde Staten, Japan, Taiwan en Puerto Rico mochten allemaal al eens (of vaker) gelijktijdig een poule huisvesten. Daarmee spelen de grote naties ook allemaal 'thuis' in de eerste ronde. Je kunt dit oneerlijk noemen, maar is het verschil met de directe plaatsing voor de halve finales die EuSA nu krijgt in de huidige opzet van het voetbaltoernooi erg groot? Het zorgt voor volle stadions, van de Tokiodome tot en met Chase Field in Phoenix.

Deelnemersveld

Nu is een toernooi met zeven deelnemers verdelen over meerdere landen geen goed idee. Het is daarom aan te raden het toernooi uit te breiden. Daarmee kan bovendien het niveau van het deelnemersveld worden verhoogd. Als daarbij nogmaals naar de WBC wordt gekeken moet het toernooi met vijf tot negen deelnemers worden vergroot. In dat geval kan met drie of vier poules van vier teams gespeeld worden.

De nieuwe startbewijzen zijn op drie manieren te verdelen:

- Iedere poule krijgt een thuisploeg

- De verliezend finalisten van de continentale Champions Leagues

- De winnaars van kleinere toernooien (Europa League, AFC Cup)

Het geniet daarbij de voorkeur een combinatie te maken. Zo kan gekozen worden voor de verliezend finalisten van de Champions League toernooien of de winnaars van de kleinere toernooien en daarbij drie of vier gastheren aan te wijzen. Kiest men uitsluitend voor toernooiwinnaars/verliezers dan moet onder die clubs de toernooilocaties worden gevonden.

Het op deze manier indelen van het toernooi kan de volgende effecten teweeg brengen: meer internationale erkenning voor clubvoetbal, vollere stadions en een prominentere plek op de voetbalkalender. Ook de kans dat de grote talenten uit kleine landen zich meer in de kijker spelen neemt toe, ze weten zich immers in de aandacht van de fans van de grote naties.

Vooralsnog gaat morgen in Marokko het wereldkampioenschap in zijn huidige format van start. Real Madrid en San Lorenzo zien we pas in het weekend aan het werk, de Madrilenen spelen zelfs minder dan vierentwintig uur voor het toernooi aanvangt in een ander toernooi, de UEFA Champions League. Tot die tijd mogen Cruz Azul, Western Sydney Wanderers en Auckland City FC in het voorprogramma van het WK voor clubs figureren.