De opkomst en ondergang van FC Hansa Rostock

Foto: Deutsche Bundesarchiv

Het komt vaker voor dat voetbalclubs uit het betaalde voetbal verdwijnen. Een roemrucht verleden biedt geen enkele garantie op voortbestaan. Zo zagen we in 2012 HFC Haarlem uit het Nederlands voetbal verdwijnen. Ook in Duitsland staat één van de meest opvallende clubs uit de landsgeschiedenis aan de rand van de afgrond: FC Hansa Rostock. Hoe een rapper uit de stad de volksclub moet gaan redden.

Onlangs, bij de viering van een kwart eeuw sinds de Val van de Muur, schreven we over de teloorgang van het Oost-Duitse voetbal. In dat verhaal beschreven we hoe een club die slechts een marginale rol in de voetbalgeschiedenis van Oost-Duitsland had gespeeld zijn grootste succes op precies het juiste moment vierde. Hansa Rostock werd kampioen in 1991, het laatste jaar van de DDR-Oberliga. De competitie hield twee jaar na de eenwording van Duitsland op te bestaan. En zo mocht de club die nooit eerder een prijs had gewonnen zich ineens deelnemer aan de Bundesliga noemen.

Korte geschiedenis
Hansa Rostock is een typisch symbool voor de ontwikkeling van het naoorlogse, verdeelde Duitsland. Alles moet nieuw en het verleden moet zo snel mogelijk uit het collectieve geheugen worden gewist. Zo worden in Oost-Duitsland na de oorlog ook vele nieuwe clubs opgericht. Één van die clubs is BSG Empor Lauter in de deelstaat West-Saksen. Empor ziet in 1948 het levenslicht, verandert in 1950 de naam in BSG Freiheit Wismut en wordt ontbonden in 1951. Een jaar later begint de club opnieuw onder de oude naam.

De overvloed aan clubs uit het westen van Oost-Duitsland (enigszins ironisch) wordt besloten dat Lauter zijn licentie moet afstaan aan Rostock, de grootste stad in het noorden. Dat is onder communistisch bewind geen enkel probleem, clubs werden regelmatig op de schop genomen. Empor is dan inmiddels al opgeklommen naar de hoogste divisie, de DDR-Oberliga. In 1954, halverwege het seizoen '54/'55, krijgt de verhuizing gestalte. Empor staat op dat moment bovenaan met een gat van tien punten voorsprong. De selectie van Empor Rostock, zoals de club na verhuizing heet, is echter zo aangeslagen door de verplaatsing dat het totaal ineenstort. Zoals ook nummer twee Dynamo Dresden (verhuisd naar Berlijn) dat doet. Dresden (Berlijn) wordt zesde, Lauter (Rostock) negende. Een jaar later degradeert de club naar het tweede niveau.

Vele jaren zal Rostock, dat vanaf 1964 de naam Hansa Rostock aanneemt, pendelen tussen de eerste en tweede liga. De Rostockers worden op die manier vier keer kampioen in de tweede divisie. De reeks tweede plaatsen die de club in de jaren zestig in de DDR-Oberliga neerzette lijken al ver uit het zicht als in 1987 de vierde titel op het één na hoogste niveau wordt gevierd. Men weet dan nog niet dat Duitsland aan de vooravond van een kantelmoment staat. Binnen twee jaar zal Duitsland namelijk herenigen en zal de DDR-Oberliga ophouden te bestaan. Clubs die nu in goede vorm steken kunnen daar wel eens heel goed uit komen.

Meest waardevolle kampioenschap ooit
Bij aanvang van het seizoen 1990/'91 wordt de verdeling van de plaatsen aangekondigd. De nummers 1 en 2 mogen aan het eind van het seizoen naar de Bundesliga. De andere clubs stromen lager in, sommigen zelfs in de amateurdivisies. De punten zijn duur en worden hard bevochten. Het is dan ook extra zuur voor vele clubs dat Hansa Rostock, de club die al twintig jaar geen rol meer speelt, ineens kampioen wordt terwijl erkende grootmachten wegzakken. In Rostock is het feest, Hansa mag meedoen met de rijken uit het westen. Het is alsof men zich in Utopia waant, waar alles in overvloed te vinden is. Als kers op de taart wordt ook, na zes keer verlies in de finale, voor het eerst de Oost-Duitse beker in de wacht gesleept.

In seizoen '91/'92 wordt pijnlijk duidelijk wat de staat van het voetbal in de Sovjetzone van Duitsland is geweest in de laatste jaren. Hansa Rostock wordt genadeloos afgeslacht en degradeert direct. Een seizoen later eindigt het op de elfde plaats in de Tweede Bundesliga. Pas dan, inmiddels met Duitsers van buiten de oosterlijke zone en andere buitenlanders in de selectie, alsmede een sponsor in de vorm van lijmfabrikant Uhu, kan de echte opmars van Rostock beginnen. in 1995 wordt de ploeg Meister in de 2. Bundesliga. Promotie is een feit.

Hansa Rostock blijft vervolgens tien jaar in de hoogste afdeling van het Duitse voetbal, als enige, echte vertegenwoordiger van het Oosten. Het eerste seizoen is direct het beste, in mei 1996 staat de club na 34 wedstrijddagen op plaats zes. Hansa is een tijd lang de knuffelclub van Duitsland. Vooral omdat elke 'mijlpaal' die bereikt wordt onder het kopje: eerste keer dat een Oost-Duits(er)... wordt geplaatst. Zo is Rene Schneider bijvoorbeeld lid van de nationale ploeg van Berti Vogts die in 1996 in Engeland Europees kampioen wordt. Ook wint Hansa in 1998 de, vooral in de jaren negentig belangrijke, DFB-hallenpokal, een wintertoernooi in de zaal. Het is de enige grote prijs die de vereniging sinds Die Wende weet te winnen.

Het verval
Na in tien jaar Bundesliga is het afgelopen voor Hansa. De club degradeert in 2004/'05 met een hele reeks aan nieuwe negatieve Bundesligarecords op zak. in 2007/'08 wordt weliswaar nog één jaar in de hoogste afdeling gespeeld maar ook dan eindigt het seizoen in directe degradatie. Met een leegloop als gevolgd. Hansa, dat boven zijn stand leeft om de glorietijden te doen herleven, kan zelfs op het één na hoogste niveau niet meer meekomen. Clubs uit lagere divisies die profiteren van de nieuwe inkomsten die de hervormde voetbalpiramide (Duitsland voert de 3. Liga in) met zich meebrengt of die door de nieuwe rijken worden opgekocht steken Hansa één voor één voorbij.

Extra zuur is het dat 'arbeidersclub' Hansa Rostock in 2010 de promotie/degradatiewedstrijd als nummer zestien van de 2. Bundesliga verliest van zo'n rijkeluisspeeltje. FC Ingolstadt 04, een relatief nieuwe vereniging die is opgezet door het Audi-concern na een fusie van enkele kleine amateurclubs, duwt Rostock naar de 3. Liga. Zelfs daar is de ploeg op dit moment niet veilig. Niet alleen de zwakste profploegen van Duitsland houden Rostock achter zich, ook een verzameling semiprofs en zelfs de reserve-elftallen van VfB Stuttgart, Borussia Dortmund en 1. FC Mainz 05 staan hoger geklasseerd dan Hansa. De huidige negentiende plek betekent dat de club aan het eind van het seizoen zou degraderen naar de amateurs.

Het geld is op
2015 is begonnen met Mission Rettung. Het is namelijk vijf voor twaalf voor de club die afgelopen jaar zijn zestigste verjaardag vierde. De club kan zich in februari weliswaar in een maand tijd bijna veilig spelen omdat het vijf clubs tegenkomt die eveneens in de gevarenzone staan. Dat moet het echter wel doen zonder een belangrijk drietal. Afgelopen vrijdag vertrokken op één dag Max Christiansen (1. FC Ingolfstadt 04), David Blacha (Wehen Wiesbaden) en Lukas Pägelow (contract ontbonden). Christiansen en Blacha waren vaste basisspelers. Bovendien werden de laatste vijf duels voor de winterstop stuk voor stuk verloren.

En dan is er nog het probleem met de clubkas. Die is namelijk leeg. Zo leeg zelfs dat de club niet aan de betalingen kan voldoen en de licentie op de tocht staat. Als de schuld bij de DFB dit voorjaar niet is ingelopen kost het de club winstpunten en een fikse geldboete. De oplossing wordt gezocht in, hoe kan het ook anders, een voetbalwedstrijd. Marteria&Friends vs Paule&Friends, das Spiel für die Lizenz, heet het benefietduel.

Marteria, een in Rostock geboren rapper die nummer 1 hits in Duitsland scoorde, heeft collega's als Campino maar ook voetballegendes als Mario Basler en Sergio Barbarez bereid gevonden het Hansa shirt aan te trekken. De rapper speelde zelf in de jeugdopleiding van Hansa en was zelfs international onder 17 jaar in een generatie met bijvoorbeeld Thomas Hitzlsperger en Andreas Hinkel. Ook in het team van Paule (het alterego van oud-Duits international Stefan Beinlich, de eerste grote speler die voor Hansa wilde uitkomen) spelen bijvoorbeeld oud-internationals Fredi Bobic en Bernd Schneider.

Hoewel de kaarten voor absurde prijzen de deur uitgingen, tot wel negenennegentig euro per stuk, hoopte men dat alle twintigduizend bewijzen de deur uit zouden gaan. Op 9 januari, een dag voor de sluiting (gisteren) waren echter nog altijd vierduizend bewijzen te koop. Toch hoopt de leiding van de club dat de opbrengst van het benefiet en de inkomsten uit de transfers van Christiansen en Blacha voldoende zijn om de deuren van het stadion open te houden. De club heeft nog steeds bestaansrecht, tegen Dynamo Dresden stonden begin december 40.000 supporters op de banken. Hansa gaat door meent het bestuur. Zelfs als dat als amateurvereniging moet.