Twintig seizoenen geleden begon het laatste grote gloriejaar van het Nederlands clubvoetbal met Ajax-Feyenoord in het Olympisch Stadion. Als landskampioen en bekerwinnaar streden de traditionele grootmachten van de eredivisie om de Supercup 1994. Sindsdien is het niveau van het vaderlandse competitie in een vrije val geraakt waarvan nog altijd het dieptepunt niet is bereikt.
Het is natuurlijk mogelijk om de wedstrijd voor te beschouwen aan de hand van de spaarzame hoogtepunten die de afgelopen twee decennia opleverden. De hakbal van Rafael van der Vaart of de hattrick van John Guidetti als slaapmiddel. Realistischer is het om het ware gezicht van de grootste affiche van Nederland te tonen. Feyenoord en Ajax zijn twee ploegen die in meer of mindere mate worstelen met hun identiteit in het veranderde voetballandschap.
Wij kozen tien punten uit die tonen wat er van De Klassieker verworden is. Dat kunnen spelers zijn maar ook wedstrijden of wedstrijdmomenten. Gelijkelijk verdeeld over beide ploegen. Twintig jaar neergang in woord en beeld.
10. Aurelio Vidmar
In 1995 troffen Ajax en Feyenoord elkaar opnieuw als landskampioen en bekerwinnaar om de supercup. Op 16 augustus werd het 2-1 na verlenging voor landskampioen Ajax. De opstellingen herbergden nationale en internationale sterren als Frank en Ronald de Boer, Patrick Kluivert, Nwankwo Kanu, Ronald Koeman, Henrik Larsson en Giovanni van Bronckhorst.
Vlak voor het verstrijken van de reguliere speeltijd, minuut achtentachtig, bracht Feyenoordtrainer Willem van Hanegem zijn nieuwe troefkaart binnen de lijnen, de Australische spits Aurelio Vidmar. Vidmar was in de zomermaanden overgekomen van Standard Luik alwaar hij een seizoen eerder topscorer van de Belgische competitie was geworden. De Belgische periode van Vidmar was uiterst succesvol geweest. In vier seizoenen, één bij Kortrijk, twee bij Waregem en één in Luik, trof hij 57 keer doel. Hetgeen de aankoop rechtvaardigde volgens de kenners. Hoewel Australië tot op dat moment geen voetballers van grote faam had voortgebracht en België al enige jaren in verval was als voetbalnatie.
In werkelijkheid bleek Vidmar één van de talloze miskopen en overbodige exotische voetballers te zijn die De Kuip zouden bevolken. De spits werd na vijftien wedstrijden en twee doelpunten halverwege het seizoen 1995/'96 alweer afgedankt.
9. De schwalbe van Machlas
Het is 3 maart 2002, de vijfentwintigste speelronde in de eredivisie. Ajax is koploper met twee punten voorsprong op rivaal Feyenoord, maar kijkt vlak voor tijd tegen een 1-0 achterstand aan in de eigen Amsterdam Arena. Trainer Ronald Koeman had Ajax al verschillende kansen zien missen, waaronder een paar dotjes door een erkend specialist op dit gebied: Nikos Machlas. De Griek kreeg daar nota bene een vorstelijk honorarium voor. Naar verluidt stond de bonkige spits gedurende vier seizoenen voor een slordige vier miljoen gulden per jaar in de boeken, in één van die tijdperken dat de ABN Amro-rekening vele malen imposanter was dan de prestaties op het veld.
Maar dan, in de vijfentachtigste minuut, levert de voormalige goalgetter - bij Vitesse nog eens goed voor 34 treffers in één jaargang en daarmee Europees topscorer - veruit zijn belangrijkste daad van zijn Ajax-periode. Aan de zijde van invaller Zlatan Ibrahimovic, destijds nog gewoon een trage slungel voor wie het Ajax-systeem veel te ingewikkeld was, gingen Machlas & co nog voluit voor de gelijkmaker, die maar niet lijkt te willen vallen. Vallen?, denkt Machlas, dat kan ik zelf ook! Doelman Edwin Zoetebier werpt zich voor de voeten van de aanvalsleider, maar mist de bal. De benen van de gretig duikende Machlas toucheren de Volendammer echter ook niet of nauwelijks.
Verdediger André Bergdolmo mag van scheidsrechter Dick Jol aanleggen voor de strafschop en maakt het vijfduizendste Ajax-doelpunt uit de geschiedenis. Maar nog belangrijker: Ajax blijft bovenaan staan en krijgt twee maanden later eindelijk weer eens de kampioensschaal, de eerste sinds de dure aankoop van Nikos Machlas. Het bedrag wordt in de Champions League vervolgens wel weer terugverdiend. Het is symbolisch voor de steeds deplorabeler situatie op de Nederlandse velden: een miljoenenaankoop die alleen zo zijn waarde kan hebben in een Klassieker.
8. Tomasz Rzasa van hoonlach tot hoofdmacht
Dat iemand in een team speelt dat de UEFA Cup wint en daar international van zijn land wordt betekent niet direct dat hij ook een goede speler is. Tomasz Rzasa is daarvan een voorbeeld. In 1999, het laatste kampioensjaar van Feyenoord, ging de Pool als speler van De Graafschap opzichtig in de fout in De Kuip. Het kwam hem op een portie hoongelach te staan. Rzasa lachte echter het laatst want drie maanden later tekende hij in diezelfde Kuip een contract. Hij is vervolgens vier jaar lang niet weg te krijgen.
Hoe slecht Rzasa als voetballer was werd pijnlijk duidelijk in De Klassieker van 6 oktober 2002. Voor Feyenoord kwam er in die week een einde aan een uiterst succesvolle periode met daarin de UEFA Cup winst en een glorieuze start in de Champions League. Ajax-trainer Ronald Koeman wist echter de zwakke plek te vinden die anderen tot dan toe nog niet hadden ontdekt: laat de linksback volledig vrij om te doen en laten wat hij wil. Rzasa werd vervolgens het startpunt van elke opbouw en leverde de ene na de andere bal in. Het bleef uiteindelijk slechts bij 1-2, eerder ondanks dan dankzij Rzasa.
7. Frank Verlaat
Hij kwam terug naar Ajax om er prijzen te winnen. Eind jaren negentig, kort na de Europese hoogtijdagen en nog korter na een daaropvolgende periode van verarmde kwaliteit, trekt penningmeester Arie van Os weer eens de poeplap. Na jaren van zuinigheid in het knusse De Meer groeien in de nieuwe Amsterdam Arena de bomen tot in de hemel. De Champions League had Ajax rijk gemaakt en de gang naar de beurs bracht vervolgens de zilvervloot naar Amsterdam-Zuidoost. Het maakt dat er negen nieuwe aankopen worden gedaan voorafgaand aan de strijd om de Johan Cruijff Schaal in 1999.
Bekerwinnaar Ajax speelt in het uittenue tegen kampioen Feyenoord en zes nieuwelingen staan aan de aftrap. Klinkende namen, zoals de Deense sterspeler Brian Laudrup, de snoeiharde bikkelaar Jan van Halst, toptalent John Nieuwenburg en routinier Aron Winter. Ook de reeds bij punt 9 genoemde Nikos Machlas maakt zijn officiële debuut in het elftal van trainer Jan Wouters.
Directeur spelersbeleid Danny Blind, een jaar eerder zelf nog gewoon aanvoerder van de Godenzonen, had als zijn vervanger ook niet de minste gehaald. Frank Verlaat, al een groot talent in het Ajax dat eind jaren tachtig onder Johan Cruijff vele harten (en ook de Europacup voor Bekerwinnaars) veroverde, kwam terug op het oude nest na een decennium lang een betrouwbare verdediger te zijn geweest in achtereenvolgens Zwitserland, Frankrijk en Duitsland. Vooral in de Bundesliga gaf men altijd hoog op van de sierlijke voorstopper, die bij zijn bisnummer in Amsterdam echter nooit uit de verf kwam. Ajax eindigde als vijfde, vloog al voor de winter uit de UEFA Cup en strandde ook al na één ronde Amstel Cup. De Johan Cruijff Schaal was trouwens een prooi voor Feyenoord. Die 3-2 nederlaag zette de toon voor de rest van het seizoen.
En Frank Verlaat? Die liep een seizoen later, na te zijn kaltgestellt door de nieuwe trainer Co Adriaanse, alweer als een veldheer de achterhoede van Werder Bremen aan te sturen. Alsof 1999/2000 slechts een boze droom was geweest.
6. Oranjeverdediging onder druk
Een half jaar voor het wereldkampioenschap in Brazilië speelde de verdediging van het Nederlands elftal in Feyenoord-shirt in de Amsterdam ArenA. Geen reclame voor 'de opleider van het wereldkampioenschap' zoals Feyenoord in de afgelopen zomermaanden werd genoemd.
Let op Janmaat bij de eerste goal en De Vrij en Martins Indi bij de tweede.
h2>5. 22-10-2006, de wedstrijd die 0-10 had moeten worden
Weliswaar was het veldspel dik in orde geweest, maar toch heerste er bij lange na geen euforische stemming in het kamp der ajacieden. Zojuist had de ploeg van trainer Henk ten Cate in het hol van de leeuw het befaamde Legioen het zwijgen opgelegd met een 4-0 overwinning. Na afloop ging het echter maar over één ding: de score had nog veel hoger kunnen en moeten uitvallen. Dotten van kansen kregen Klaas Jan Huntelaar, Wesley Sneijder, Gabri, Tom De Mul en Hedwiges Maduro, maar het bleef bij twee treffers per helft. Zelfs nadat de van frustratie steeds agressiever schoppende Rotterdammers met twee man minder stonden.
Het elftal dat ruim tien jaar eerder nog aan de top van de wereldranglijst stond zal het met afgrijzen hebben aanschouwd. Met zoveel ruimte en mogelijkheden hadden zij wel raad geweten. Saillant detail: aan het einde van het seizoen kwam Ajax één schamel doelpuntje tekort om zich met 75 punten tot kampioen te kunnen laten kronen. Over armoede gesproken.
4. 18-5-1995, tweede helft Feyenoord-Ajax 0-5
Een wedstrijdverslag van John Volkers in De Volkskrant opent met een stelling die twintig seizoenen later een totaal andere lading heeft gekregen: "De waarde van de 128ste Feyenoord-Ajax was beperkter dan ooit." Ajax vond de wedstrijd niet belangrijk genoeg, met het oog op de Champions League finale, om zijn beste elftal in de wei te brengen. Feyenoord besloot geen moeite te doen bij te blijven met het oog op de bekerfinale. De teams werden opvallend genoeg ook nog eens beide geleid door de assistent-coach.
In deze tweede helft kreeg Feyenoord vier goals tegen. Één meer dan een jaar eerder in beide klassiekers gecombineerd, 2-2 en 2-1. Een opvallende constatering van Volkers betreft zijn verwondering over een verkeerde terugspeelbal van Orlando Trustfull. Destijds een incident, tegenwoordig bijna normaal.
Na de fraaie 0-4 van Davids was de 0-5 ook weer zo'n moment waarop Feyenoord dit seizoen patent lijkt te hebben. Trustfull aaide de bal te zacht terug op Van Dijk. De voor Overmars ingevallen Van Vossen wrong zich er met een korte sprint tussen, kapte de doelman uit en kon via het krijt van de achterlijn doorlopen naar het verlaten doel. John Volkers, Volkskrant
3. 2-5-1999 Tweede helft Ajax-Feyenoord 6-0
Een week nadat Feyenoord zijn laatste kampioenschap behaalde werd goed duidelijk hoe zwaar bevochten deze schaal was. De Rotterdamse supporters trokken naar de ArenA met de verwachting dat hun ploeg de grote rivaal zou laten boeten voor de vernederingen van de tien voorafgaande jaren. Het was immers een nieuwe tijd nu. De Amsterdammers waren niet langer de top van de piramide.
De selectie had echter andere ideeën bij het spel van een kampioen. Het elftal geeft collectief niet thuis. Hoewel er bij rust nog geen vuiltje aan de lucht lijkt met een 1-0 tussenstand blijkt de champagne van het kampioensfeest de conditie volledig teniet te hebben gedaan, vijf ballen vliegen tegen de touwen, nooit verloor een kampioen nog binnen het jaar met zulke cijfers.
2. 2005/2006: De dvd die werd achterhaald door de playoffs
Naar alle waarschijnlijk zal een dergelijke blunder niet vaak meer begaan worden. Om uw geheugen nog eens op te frissen: in het seizoen 2005/2006 won Feyenoord voor de laatste keer in de Eredivisie zowel uit als thuis van de historische rivaal Ajax. In de Arena werd het 1-2, waarna de Stadionclub in de eigen Kuip met 3-2 te sterk was voor de zwalkende ploeg van trainer Danny Blind. Twee Klassiekers in één seizoen winnen was men in Amsterdam wel gewend, maar aan de boorden van de Maas was het de reden voor het uitbrengen van een heuse dvd. De marketingafdeling dacht ook nog even garen te spinnen bij de keurige prestatie van Dirk Kuyt en de zijnen, die die jaargang weer eens lange tijd meestreden om de landstitel.
In de lente verloor Feyenoord echter dusdanig veel punten dat het de kampioensschaal aan PSV moest laten en bovendien ook AZ nog boven zich moest dulden, waardoor het in de nieuw ingevoerde playoffs direct aan de bak moest tegen Ajax. De Amsterdammers waren gedurende het seizoen beter in vorm gekomen en bleken het beste voor het laatst te hebben bewaard. De nummers 2 tot en met 5 speelden in de nacompetitie om een ticket in de voorronde van de Champions League en daarin bleek het verhitte gevecht om de titel zijn tol te hebben geëist voor Feyenoord en AZ. Ajax walste tweemaal over de hulpeloze ploeg van Erwin Koeman heen en had het in de finale tegen FC Groningen nog lastiger. Toch werd via de ontsnappingsroute een toegangsbewijs voor het miljoenenbal bemachtigd en sindsdien hoor je nog weleens een grap over dvd's. Benieuwd of iemand het schijfje nog weleens afspeelt, trouwens.
1. Jhonny van Beukering
Zonder twijfel de minst Klassiekerwaardige speler die ooit in een Ajax-Feyenoord werd opgesteld is Jhonny van Beukering. De Arnhemmer die door het leven ging als Jhonny van de Burger King moest Feyenoord enkele maanden van doelpunten voorzien. Hij moest daarbij een overdadig hoog lichaamsgewicht meeslepen.
Als op een woensdagavond in januari 2011 de klassieker die voor de winterstop vanwege sneeuwval werd afgelast alsnog op het programma staat wordt pijnlijk duidelijk hoe slecht Feyenoord ervoor staat. De andere eendagsvlieg die Feyenoord van degradatie moet behoeden, Krisztian Simon krijgt welgeteld één goede bal aangespeeld. De Hongaar wil vanaf links Van Beukering de diepte in sturen maar de Arnhemmer ziet al bij letterlijk zijn eerste stap dat een sprint geen enkele zin heeft. Ajax heeft mededogen met het zwalkende Feyenoord. Een dieptepunt op zich.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten